нарс мод ургуулах

Нарс (Pinus) - Тариалах, Үржүүлэх Дэлгэрэнгүй Заавар Нарс мод нь цаг уурын эрс тэс нөхцөлд тэсвэртэй, ургалт сайтай, удаан насалдаг шилмүүст мод юм. Монгол орны нөхцөлд Европ нарс (Pinus sylvestris) болон Сибирийн нарс (Pinus sibirica) хамгийн түгээмэл тариалагддаг. ________________________________________ 1. Нарсны Онцлог • Урт настай: 200-600 жил хүртэл амьдарна. • Өндөр: 20-40 метр хүртэл өндөр ургана. • Газарзүйн тархалт: Монголд Хөвсгөл, Хэнтий, Булган, Сэлэнгэ, Архангай зэрэг газарт ургадаг. • Эдийн засгийн ач холбогдол: Барилгын мод, тавилга, эмийн ургамал (шилмүүс), ландшафтын тохижилтод өргөн ашиглагддаг. • Агаар цэвэршүүлэх чадвар өндөр: CO₂ шингээж, хүчилтөрөгч ялгаруулах чадвартай. ________________________________________ 2. Нарсны Тариалалт Нарсыг үрээр, суулгацаар, идээшүүлэх аргаар үржүүлж болно. 2.1. Үрээр тарих арга ✅ Үр бэлтгэх: • 9-10-р сард боловсорсон нарсны боргоцойг түүж, үрийг нь ялгана. • Өвлийн улиралд хөргөгчинд (5°C орчим) 3 сар стратификацид оруулж, ургах чадварыг сайжруулна. ✅ Үр тарих үе шат: 1. Хөрс бэлтгэх o Элсэрхэг, хөнгөн хөрстэй байх нь хамгийн тохиромжтой. o pH 5.5-6.5 байх хэрэгтэй. o Гүзээлзгэнэ, хайлаас зэрэг модтой хольж тарихаас зайлсхийх (өрсөлдөгч ургамлууд). 2. Үр суулгах o 2-3 мм гүнд суулгана. o Хөрсний чийгийг хадгалахын тулд шүршиж усална. o 1-2 сарын дараа үр соёолж эхэлнэ. 3. Суулгац арчлах o Наранд сайн байрлуулж, 7 хоногт 1-2 удаа усална. o Хэт их услалт нь үндэс ялзрахад хүргэх тул бага багаар услах хэрэгтэй. o 2-3 настай болмогц талбайд шилжүүлэн суулгана. ________________________________________ 2.2. Суулгацаар тарих арга ✅ Суулгац сонгох: • 2-4 настай, үндэс сайн хөгжсөн суулгац сонгоно. • Шилмүүс нь ногоон өнгөтэй, харлаж хатсан байж болохгүй. ✅ Суулгац тарих үе шат: 1. Газрыг бэлдэх o Гүн 30-50 см, өргөн 50 см хэмжээтэй нүх ухна. o Доор нь элс, шороо, ялзмаг хольж бэлтгэнэ. 2. Суулгах арга o Үндэсийг болгоомжтой суулгаж, шороогоор хучна. o Чийг хадгалах үүднээс мульч (үр тарианы сүрэл, модны үртэс) тавина. 3. Арчилгаа o Хаврын улиралд 2 долоо хоногт 1 удаа усална. o Хортон шавжаас хамгаалж бактери устгах уусмал шүршинэ. o Өвөл үндсийг хамгаалахын тулд навч, сүрэлээр хучиж хөлдөлтөөс сэргийлнэ. ________________________________________ 3. Нарсны Арчилгаа ✅ Чийгшил ба усалгаа: • Нарс нь хэт их чийгэнд дургүй, гэхдээ хуурайшилтанд мэдрэмтгий байдаг. • Хавар, намар 7-14 хоног тутамд 1 удаа гүн усалгаа хийх хэрэгтэй. ✅ Бордоо: • Азот (N) – хавар, Фосфор (P), Калий (K) – намар бордоо өгөх. • Жилд 2-3 удаа органик бордоо хийх (ялзмаг, үхрийн бууц). ✅ Хортон шавж, өвчин: • Шилмүүс хатаах өвчин (цагаан хөгц, мөөгөнцөр) - зэсийн уусмал цацах. • Хортон шавж (шавьж хорхой, ялаа, хачиг) – биологийн хортон устгагч ашиглах. ________________________________________ 4. Нарсны Ач Холбогдол 🌿 Экологийн ач холбогдол • Агаарын бохирдлыг бууруулж, хүчилтөрөгчийн ялгаруулалтыг нэмэгдүүлнэ. • Элсний нүүдлийг тогтоон барихад ашиглагддаг. 💰 Эдийн засгийн ач холбогдол • Ойн аж ахуй, барилгын салбарт ашигладаг. • Шилмүүс, тосыг гоо сайхан, эмчилгээний зориулалтаар хэрэглэнэ. 🏡 Ландшафтын ашиглалт • Цэцэрлэгжүүлэлт, ногоон байгууламжийн чухал хэсэг болдог. ________________________________________ 5. Нарс Тарихад Хийгдэх Алдаанаас Сэргийлэх ❌ Хэт гүн суулгах – үндэс хөгжихгүй болно. ❌ Хэт услах – үндэс ялзарч, мод үхэх магадлалтай. ❌ Нарны гэрэлээс хамгаалахгүй байх – залуу мод сүүдэрт байх ёстой. ❌ Хэт ойр тарих – хоорондын зай 2-3 м байх ёстой. ________________________________________ Дүгнэлт Нарс мод нь Монгол орны байгаль, уур амьсгалд хувьсан зохицох чадвартай шилмүүст модны төрөл. Үрээр болон суулгацаар тарих боломжтой бөгөөд зөв арчилгаа хийвэл хурдан ургаж, агаар цэвэршүүлэх, эко ач холбогдолтой мод юм. Тариалалт хийхдээ зөв хөрс сонгох, усалгааг тохируулах, хортон шавжаас хамгаалах зэргийг анхаарах хэрэгтэй.