Ғори Буддоии деҳаи Бустони шаҳри Ҳисор асрҳои I-II-и мелодӣ #хисор

ЭКСПЕДИЦИЯ ДАР ҒОР ЧӢ ПАЙДО КАРД? СОЛИ 2005. ШАҲРИ ҲИСОР:    • ЭКСПЕДИЦИЯ ДАР ҒОР ЧӢ ПАЙДО КАРД? СОЛИ 200...   ҒОРИ КОНИ НАМАК. Шаҳри Ҳисор:    • ҒОРИ КОНИ НАМАК. Шаҳри Ҳисор #боархеолог #...   ҒОРИ 50 000-СОЛА. ОДАМОНИ ҒОРНИШИН:    • ҒОРИ 50 000-СОЛА. ОДАМОНИ ҒОРНИШИН. НЕАНДЕ...   Таърихи бутпарастӣ дар Ҳисори бостон Ҳисор дар давраи Кушониён шаҳри тараққикарда, маркази сиёсӣ, иқтисодӣ, савдоӣ ва мадании водии Ҳисор ба шумор мерафт. Дар сарчашмаҳои таърихии чинӣ оиди Тахористон маълумотҳои нодир дода шудааст. Гуфта мешавад, ки дар назди ҳар як шаҳр марказҳои минтақаҳо ибодатхона саҷдагоҳҳои бошукуҳ бо роҳибони сершумор амал мекарданд. Дар назди шаҳри Ҳисор низ ибодатхонаи буддоӣ мавҷуд буд. Аз навиштаҳои сайёҳи чинӣ Сюан Сзян бармеояд, дар шаҳри Ҳисор, ки он вақт Шумон ном мебурданд ду дайри Буддоӣ вуҷуд доштааст. Ҳуҷраи ғории аз поякуҳи деҳаи Бустон дарёфтшуда ҳаҷман калон буда, мумкин аст барои роҳибони буддоӣ ҳамчун «катхика-сала»_-суҳбатгоҳ истифода бурда мешуд. Тахмин дар ин ҳуҷраи ғори зиёда аз 100 нафар роҳиб ё худ саҷдакунандагон ҷойгир шуданаш мумкин аст. Дар охири ғор болои суфаи начандон васеъ ва баланд муҷассамаи Буддо ё худ олотҳои муқадасотӣ гузашта мешуданд. Сокинони деҳа оилаи Абдуллоевҳо аз поякӯҳ барои сохтани хона хок гирифта хишт мерезанд, инчунин аҳли деха барои корҳои сохтмонӣ аз ин ҳудуд бо булдозер хок канда истифода мебаранд. Дар мавриди бо булдозер кандани хок ғори сунъӣ кушода мешавад. Сокинони деҳа Муродов Раҳматулло ва Абдуллоев Лутфулло ба кормандони мамнуъгоҳ хабар медиҳанд. Гурӯҳи кормандони мамнуъгоҳ барои муайян намудан, аз он дидан намуданд. Дар натиҷа маьлум гардид, ки ғори сунъӣ дар пояи адир сохта шуда, даромадгоҳаш аз тарафи ғарби ҷойгир буда, васегиаш 4,5м, баландиаш 2,4-2,5м., дарозии боқимондааш 33м., дар охири ғор суфаи баланду начандон васеъ (40-50см).ҷой дода шуда буд. Он барои гузоштани ҷиҳоз ё худ чароғ истифода бурда мешуд. Девори ғор хеле ҳамвор буда, шифти он аркмонанд сохта шудааст. Қисман сатҳи девори ғор хароб шудааст. Сатҳи фарши ғор бо хокҳои рехта пушида шуда буд, барои муайян намудани фарши он қисми майдони он тоза карда шуд. Тахмин кардан мумкин аст, ки фарши ғор бо гаҷ кисман рӯпуш карда шуда аст. Инчунин тахмин кардан мумкин аст, ки фарши он як чанд маротиба тармим шуда бошад. Болои фарш назди девор боқимондаи нимсӯхтаи чӯб, хокистар, кулухҳои сӯхта муайян карда шуд. Гуфтан ҷоиз аст, ки аз сабаби кандани адир даромадгоҳи ғор вайрон гардида буд, агар мо майдони кандаи адирро ба инобат гирем, ки он 23 метрро ташкил медиҳад. Бинобар ин дарозии ғор мумкин аст 56 метрро ташкил медод, баландии ғор аз сатҳи майдон дар баландии 18-20 метр воқеъ буд. Ин ғор дар майдон ягона набуд, аз паҳлуи шимолии он дар масофаи 8-10м. суроби ғори дигар мушоҳида карда мешуд,ки соли 2010 ғори дуюм кушода шуд. Барои пурра муайян намудани шакли тарҳрезии ин ғорҳо бояд ҳафриёт гузаронида шавад. Бо гуфтаи Абдуллоев Лутфулло дар мавриди кандани хок аз ин қисмат хокистару пораҳои зарфҳои сафолин дарёфт намудааст. Акнун саволе ба миён меояд, ки ин ғорҳо кай сохта шудаанд ва бо кадом мақсад истифода бурда мешуданд? Дар адабиёти бостоншиносӣ ва таърихӣ чунин ғорҳои сунъиро гурезгоҳ ё худ поноҳгоҳ гуфта ном мебаранд. Чунин гурезгоҳҳо начандон дур аз шахракҳои қадима баландии поякуҳи адирҳо месохтанд, кушиш мекарданд, ки даромадгоҳи он барои бегонагон номалум бошад. Чунин гурезгоҳо пеш аз ҳама барои мухофизати зану кудакону пиронсолон пешбини шуда буданд. Чунин гурезгоҳҳо дар ҳудуди ноҳияи Ваҳдат, ноҳияи Ёвон ва ҳудуди Султонобод муайян кардашудааст. Инчунин дар дигар нохияҳо, ки шаҳракҳои қадима бошад дар наздикии он чунин гурезгоҳ мавҷуд буданаш аз эҳтимол дур нест, танҳо онро дарёфт намудан лозим аст. Гурезгоҳи аз Ваҳдат ва Султонобод дарёфтшуда нисбатан хело хурд мебошанд дарозии он аз 2м. то 5-6метрро ташкил медиҳад. Чунин фарқият ба шумораи аҳоли вобаста мебошад. Аз он сабабе, ки шаҳраки Ҳисор аз асрхои ХII то мелод ҳамчун маркази минтақаи заминдории водии Ҳисор башумор мерафт ва аҳолии он нисбат ба дигар шаҳрҳо сершумор буд, алалхусус дар давраи тарақикардаи кушониён асрҳои II то мелод то II-и мелодӣ. Дар давраи кушониён асосан чунин ғорҳо, хамчун ибодатхонаҳои буддоӣ истифода мешуд. дайри буддоӣ Дар навор бостоншинос (археолог) Ҷобиров Зикрулло дар бораи ғорҳо барои бинандаи азиз маълумот медиҳад... Барои маълумоти бештар муроҷиат шавад: https://www.vfarhang.tj/index.php/tj/...
ТАЙМКОДҲО 00:00 - 00:44 Муаррифии навор 00:45 - 7:45 Ғори якуми Дайри будоӣ 7:46 - 10:02 Ғори дуюми Дайри будоӣ 10:03 - 12:50 Ғори сеюми Дайри будоӣ 12:51 - 14:10 Ғори чоруми Дайри будоӣ 14:11 - 15:38 Пешниҳодоти археолог ‪@HISORLIVE‬ ‪@HisoriShodmon‬ ‪@rahmatpro2172‬ ‪@hisorjonmedia4090‬ ‪@Dfilmtj‬ ‪@orzuiso‬ ‪@Radio-Ozodi‬