болчокторду кобойтуу жана болуу | 6 класс математика кыргызча
Болчокторду кобойтуу жана болуу Болчокту болчокко кобойтуу учун, анын алымын алымына болумун болумуно кобойтобуз, эгерде алар кыскарбаса. Бул жакта эч жери кыскарбайт, демек дароо кобойтуп салсак болот. Ошондо 6*5=30, 7*7=49, жообу 49дан 30. Эми кыскартуу деген эмне? Кыскартуу бул бир санга болуу дегенди тушундурот. Эми кыскартууга болгон мисал карап корсок. Бул жактан 5 жана 10 саны кыскарат, б.а экоо тен 5ке болунот. 5ти 5ке болсок, 1 болот, 10ду 5ке болсок 2болот. Ошондой эле 8 жана 12дагы кыскарат, б.а. экоо тен 4ко болунот. 12ни тортко болсок, 3болот. 8ди тортко болсок, 2болот. Эми алымын алымына болумун болумуно кобойтобуз. Ошондо жообу 6дан эки болот. Дайыма эле кайчылаш кыскартуу шарт эмес, алым менен болумду каалагандай кыскартарта алабыз. Бул мисалда, 125 менен 100 саны, 25ке кыскарат, б.а экоо тен 25ке болунот. 125ти 25ке болсок, 5чыгат, 100ду 25ке болсок 4чыгат. Ошондой кыскарган сан менен дагы кошумча кыскартуу жургузсок болот. Б.а. 4 менен тортту дагы кыскартсак болот, ошондо экооно тен бирден болот. Эми алымын алымына болумун болумуно кобойтобуз. Ошондо жообу жетиден беш болот. Эми болууго мисал карап корсок. Болуудо, биринчи болчоктун озу кочурулуп жазылат, болуу кобойтууго алмашат жана экинчи болчоктун алымы менен болумунун орундары алмашат. Бул жакта 7 менен 7, жетиге кыскарат 1ден тиет. Эми алымын алымына болумун болумуно кобойтобуз. Ошондо жообу 5тен алты.
